روزي که روده‌ها خون گريه مي‌کنند...

گفت‌وگو با دكتر ناصر ابراهيمي درياني *

آقاي دكتر! از اسم «بيماري‌هاي التهابي روده» اينطور برمي‌آيد که روده در روند اين بيماري‌ها دچار التهاب مي‌شود. سوال من اين است که آيا قضيه به همين التهاب ختم مي‌شود يا نه؟
نه! در بيماري‌هاي التهابي روده بزرگ،‌بعد از التهاب و تورم روده، کم‌کم زخم‌هاي متعددي به‌وجود مي‌آيند و باعث شکنندگي سطح روده مي‌شوند. به خيال اين تغييرات، خونريزي‌هاي متناوب گوارشي رخ مي‌دهد و به اصطلاح، مخاط روده، خون گريه مي‌کند! اين درگيري مي‌تواند در سراسر روده يا فقط در قسمتي از روده بزرگ باشد که در حالت اخير، به التهاب روده بزرگ يا کولون، کوليت گفته مي‌شود.
که علامتش فقط خونريزي گوارشي است؟
نه! اين بيماري‌ به 2 صورت، خودش را نشان مي‌دهد؛ يکي، نشانه‌هايي كه مربوط به روده بزرگ‌اند و ديگري، نشانه‌هاي خارج‌روده‌اي. در حالت اول، بيماران از علايم روده‌اي (اسهال خوني و زورپيچ) شكايت دارند و معمولا نمي‌توانند در محافل عمومي شركت كنند چون مرتب بايد بروند دستشويي و اين خسته‌شان مي‌کند و گاهي حتي افسرده مي‌شوند. اسهال اين بيماران ممكن است همراه با چرك و خون باشد. گاهي نيز يبوست همراه با دفع خون دارند. درگيري‌هاي روده‌اي اين بيماران معمولا در انتهاي روده بزرگ است و اغلب بيماران تصور مي‌كنند كه به بواسير يا هموروييد مبتلا شده‌اند. برخي از بيماران نيز دچار تب و دردهاي مفصلي مي‌شوند و به اشتباه به متخصص روماتولوژي مراجعه مي‌كنند و برايشان روماتيسم روده‌اي تشخيص داده مي‌شود. گاهي نيز مشکل بيماران در ستون فقرات است و بيمار قدرت خم كردن ستون فقراتش را از دست مي‌دهد؛ يعني ستون فقراتش ديگر حالت الاستيكي ندارد. اين حالت ممكن است سال‌ها قبل از علايم روده‌اي خودش را نشان بدهد. حتي درگيري‌هاي چشمي نيز ممكن است رخ دهد! گاهي در پوست (مخصوصا در ساق پا) هم ضايعاتي ديده مي‌شود. خارش‌هاي پوستي، اختلالات كبدي و صفراوي و حتي سنگ‌هاي كليوي و صفراوي هم ناشايع نيستند.

پس طيف علايم اين بيماري‌ها خيلي گسترده است. با اين حساب، تشخيص آنها نيز آسان نخواهد بود. اين‌طور نيست؟

بله، همين‌طور است. پزشکان در مرحله اول تشخيص از علايم باليني بيماران استفاده مي‌کنند:‌ درد شكم، خون‌ريزي از مقعد و اسهال. در مرحله بعدي، براي اطمينان بيشتر، از تست‌هاي آزمايشگاهي استفاده مي‌شود: آزمايش مدفوع و آزمايش خون. در آزمايش مدفوع، گلبول‌هاي سفيد و قرمز ديده و شمرده مي‌شوند و در آزمايش خون هم كم‌خوني ناشي از فقر آهن و افزايش گلبول‌هاي سفيدخون يا افزايش ميزان سديمانتاسيون (ته‌نشيني گلبو‌ل‌ها) بررسي مي‌شود. در نهايت، تشخيص با كولونوسكوپي يا سيگموييدوسكوپي تاييد مي‌شود. در اين روش، بافت ركتوم (مقعد) از نزديك مشاهده مي‌شود که معمولا مخاطي كاملا ملتهب پيدا مي‌کند و زخم‌هاي متعددي در آن به وجود مي‌آيند. براي تشخيص قطعي نيز از روش بيوپسي (نمونه‌برداري) استفاده مي‌شود.

بايد چه کار کنيم که اصلا به اين بيماري مبتلا نشويم؟

جواب به اين سوال، آسان نيست چون علت اين بيماري،‌ناشناخته است. كوليت، در واقع، به هم خوردن سيستم ايمني به واسطه آنتي‌ژن‌هايي است كه مي‌توانند ويروس يا ماده غذايي باشند. در اين بيماري،‌سيستم دفاعي بدن عليه بافت‌هاي خود بدن فعاليت مي‌کند. اما آنچه مي‌توانم در پاسخ به شما بگويم اين است که رژيم غذايي در عود اين بيماري چندان موثر نيست ولي استرس و عصبانيت مي‌توانند باعث تشديد بيماري ‌شوند.

و درمانش چيست؟

روش‌هاي درماني متفاوتي وجود دارند. بر حسب شدت بيماري، ما پزشکان گاهي از شياف‌هاي ضددرد براي بيماران استفاده مي‌كنيم و گاهي از كورتون‌ها كمك مي‌گيريم اما از آنجا که كورتون‌ها، عوارضي مانند افزايش قند و فشارخون و پوكي استخوان دارند، اين درمان را بيش از 4 ماه ادامه نمي‌دهيم. در بعضي مواقع نيز خون‌ريزي آنقدر شديد است كه به درمان‌هاي دارويي جواب نمي‌دهد و بايد كولون را برداريم و به اصطلاح، «كولكتومي» كنيم. البته گاهي بيماران به علت ناراحتي ناشي از بيماري، خودسرانه به مصرف دارو ادامه مي‌دهند تا علايم بيماري را تخفيف دهند ولي در نهايت، وابسته به كورتون مي‌شوند و لازم است حتما با کمک پزشك، دوز مصرفي خود را کاهش دهند و کم‌کم آن را قطع کنند.

اين بيماري چه عوارضي دارد؟

هر چقدر اين بيماري بيشتر طول بكشد، احتمال بروز سرطان روده بزرگ افزايش مي‌يابد و اگر تمام روده بزرگ بيمار، درگير شود؛ بعد از 10 سال، بايد هر 1 تا 2 سال كولونوسكوپي و نمونه‌برداري انجام شود ولي اگر بيماري محدود به ناحيه چپ كولون باشد، بعد از 15 سال، يک نمونه‌برداري لازم است.

پي نوشت ها :
 

*فوق تخصص بيماري‌هاي گوارشي

منبع:www.salamat.com
/م